دیوار باربر یک عنصر سازه ای است که معمولاً در ساختار یک ساختمان وظیفه بسیار مهمی را بر عهده دارد تا بارها را در جهت عمودی از طریق فشرده سازی مشابه ستون، منتقل کند.
به گزارش اخبار ساختمان، دیوارها در هر سازه ای به منظور تقسیم فضای داخلی ساختمان و جداسازی ساختمان از فضای خارجی است. علاوه بر این دیوارها باید وزن سقف و طبقات بالایی را تحمل و به فونداسیون منتقل کنند. به طور کلی دو نوع دیوار در ساختمان وجود دارد. دیوارهای باربر (load bearing wall) دیوارهای غیر باربر( none load bearing wall).
دیوارهای غیرباربر باعث جداسازی فضای ساختمان می شوند و وزنی را تحمل نمی کنند. اتاق خواب ها، آشپزخانه و دیگر فضاهای داخلی به وسیله دیوارهای غیر باربر به وجود می آیند اما دیوارهای باربر وزن طبقات بالایی و دیگر ملزومات را تقسیم کرده و به فونداسیون انتقال می دهند.
تعداد دیوارهای باربر در عملکرد ساختمان در مقابل تنش ها و فشارهای فیزیکی تاثیر مستقیم دارد. برای هرگونه تغییر در فضای داخلی ساختمان شناسایی دیوارهای باربر الزامی است که این کار توسط متخصص صورت می گیرد.
دیوار حمال چیست؟
دیوار باربر یا دیوار تحمل بار یکی از سازه های اصلی ساختمان محسوب می شود. این دیوار فقط نقش جداکننده فضای داخل خانه را نداشته و وزن سازه های بالایی خود را نیز تحمل می کند. اما تمام وزن سازۀ بالا فقط روی دیوار باربر نیست این وزن بین دیوار و فوندانسیون یا پی خانه تقسیم می شود. در حقیقت وزن از دیوار به فوندانسیون خانه منتقل و در زمین پخش می شود.
به طور کلی دیواره های بیرونی ساختمان باربر هستند. بسته به نحوه طراحی خانه دیوارهای داخلی نیز ممکن است باربر یا غیرباربر باشند. در راه پله خانه های قدیمی، ممکن است یکی یا هر دو دیوار راهرو باربر باشند.
بسته به تعداد طبقات دیوارهای حمال پایین ترین طبقه ساختمان بیشترین تحمل بار را دارند و در تخریب آنها باید حداکثر ملاحظات را لحاظ کرد اما امروزه برخلاف گذشته همه دیوارهای ساختمان غیرباربر هستند و دیگر نقش سازه ای ندارند.
مزایای دیوار باربر چیست؟
* صرفه جویی در ابعاد و لوازم گرمایشی و سرمایشی.
* حمل و جابجایی بدون نیاز به تجهیزات.
* صرفه جویی در مصرف سوخت.
* محاسبات دقیق سازه.
* آسانی در عبور تاسیسات.
* هماهنگی با استانداردهای طراحی.
دیوار باربر به چند دسته تقسیم می شوند؟
انواع دیوارهای باربر به شرح زیر است:
دیوار بتنی پیش ساخته: این دیوار از نظر زیبایی شناسی بسیار مورد استقبال مردم و سازنده ها قرار گرفته است. دیوار پیش ساخته استحکام بالاتری به نسبت دیگر موارد دارد و به دلیل دوام و مقاومت آن شناخته شده است. محافظت عالی را به سازه ارائه می کند و نصب آن نیز بسیار آسان است. در نورپردازی نمای ساختمان نیز بسیار تاثیرگذار هستند.
دیوار حائل: این نوع دیوار پشتیبانی جانبی را فراهم می کند. نصب دیوار حائل مزایای زیست محیطی زیادی مانند کاهش فرسایش و محافظت از مناطق از اشباع شدن دارد. همچنین به عنوان روکش یا دیوار سینه شناخته می شود.
دیوار بنایی: بنایی بادوام ترین قسمت هر سازه ای به شمار می رود. آنها دوام و قدرت را برای ساختمان یک یا چند طبقه فراهم می کنند. دیوار بنایی همچنین به کنترل دما در داخل و خارج سازه کمک شایانی خواهد کرد. همچنین مقاومت در برابر آتش را افزایش می دهد.
دیوارهای میخ فلزی باربر پیش پانل شده: برای روکش دیوارهای خارجی ساختمان استفاده می شود. این فلز می تواند فولاد ضد زنگ، مس و یا آلومینیوم باشد. از بارگذاری گرانشی، لرزه ای و باد پشتیبانی می کند.
دیوار آجری مهندسی: از بلوک های باند دوبل با انتهای باز و قالب ساخته می شود. دیوار بلوک یا آجری مهندسی به صورت افقی قرار می گیرد.
دیوار سنگی: به عنوان یک سازه سنگی در یک ساختمان دارای مقاومت بسیار عالی در طولانی مدت دارد. در واقع یک نوع دیوار بنایی به شمار می رود. این دیوار ساختاری را برای یک ساختمان فراهم کرده که یک منطقه را محصور می کند. برای بازسازی ساختمان قدیمی نیز بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.
تشخیص دیوار باربر از غیرباربر چگونه است؟
هر ساختمانی متشکل از دیوارهای باربر و غیر باربر است. همانطور که در بالا ذکر کردیم دیوار باربر مسئولیت به دوش کشیدن وزن سازه را بر عهده داشته و با دیوارهای غیرباربر متفاوت هستند. بنابراین قبل از هرگونه اصلاح در دیوار یا برداشتن آن باید تشخیص دهیم که دیوار مذکور باربر است یا غیر باربر.
برای تشخیص دیوارهای حمال یا باربر باید به این موارد دقت کنید:
- دنبال دیوارهای داخلی با انتهاهای بزرگ بگردید که اگر دیواری دارای یک مقطع قوطی شکل بود و یا در انتهای آن یک ستون بزرگ وجود داشت می توان برداشت کرد که دیوار باربر است.
- دیواره های داخلی را تا بالای سازه دنبال کنید و در صورتی که این دیواره ها تا طبقات بالاتر امتداد پیدا کند دارای تحمل بسیار و دیوار باربر هستند.
- محل قرارگیری تیرها را مشخص کنید اگر سر تیرهای اصلی روی دیوار قرار گرفته باشد دیوار باربر است.
- دیوارهای داخلی نزدیک به مرکز خانه را بررسی کنید مرکز خانه دارای فاصله زیادی از دیوارهای خارجی باربر است و در صورت دیوار در مرکز خانه های بزرگ این دیوار باربر است.
نکات اجرایی دیوارهای باربر
دیوارهای باربر باید به طور یکنواخت در دو جهت عمود بر هم توزیع شوند. ھمچنین از نظر مقدار سطح مقطع و مقاومت برای مقابله با نیروهای قائم و نیروهای جانبی زلزله کافی باشند. دیوارها باید در کف و سقف محکم شوند. برای رفتار مناسب سازه ای، دیوارها باید دارای مشخصات زیر باشند:
- کلیه دیوارهای پیرامونی (باربر و یا غیر باربر)باید 35 سانتیمتری باشند.
- ضخامت دیوارهای باربر آجری 35 سانتیمتر (طول یک و نیم آجر)، در نظر گرفته می شود.
- حداکثر طول آزاد دیوار باربر بین دو پشت بند نباید از ۶ متر بیشتر باشد. مقصود از پشت بند، دیواری است که در امتداد دیگری با دیوار باربر تلاقی می کند. دیواری به عنوان پشت بند تلقی می شود که ضخامت آن حداقل 20 سانتیمتر و طول آن با احتساب ضخامت دیوار باربر حداقل برابر بزرگترین دهانه طرفین پشت بند باشد.
- کلاف قائم نیز می تواند به عنوان پشت بند محسوب شود.
نکته: دیوارهای باربر هرگز برای داشتن محل دودکش و هواکش بریده نشوند.
نحوه تخریب دیوار باربر
برای ایجاد تغییرات باید بایک سری از اصول بازسازی ساختمان آشنا بود چرا که تخریب و بازسازی هر جزء ساختمان قواعد خاص خود را دارد بنابراین بسته به شرایط طراحی ساختمان اعم از تعداد طبقات، جایگاه دیوارهای باربر، طول و ارتفاع دیوارهای باربر، نحوه تخریب و تحلیل آن متفاوت خواهد بود. ولی روش زیر تاحدودی برای همه ساختمان ها صادق است.
قبل از تخریب دیوار حمال باید به فکر پشتیبانی مناسب برای دفع بارهای انتقالی بود. استفاده از یک تیر به عنوان المان افقی به علاوه ستون به عنوان المان عمودی می تواند میزان پشتیبانی آن را به خوبی تأمین کند. المان ستون یک ساختار حمایتی اضافی را ایجاد می کند و می تواند گزینه ای عالی برای ساختمان هایی باشد که نیاز شدیدی به پشتیبانی گسترده دارند.
در این روش، تیر می تواند از تخته الوار یا قوطی فولادی باشد. تعداد و ابعاد تیر باید بر اساس تحلیل مقدار بار دیوار تعیین شود. استفاده از شمع همانند یک المان عمودی نیز به عنوان ستون در نظر گرفته شده است. برای مثال، یک ساختمان بنایی یک طبقه با دیوار باربر داخلی به طول ۶ متر و ارتفاع ۳ متر که تنها بار خود و بار یک سقف را تحمل می کند را در نظر بگیرید.
در هر فاصله ۱۲۰ سانتیمتر نیاز به قرار دادن دو شمع در دو طرف دیوار و یک الوار چوبی یا قوطی فولادی است. بنابراین در طول ۶ متر، نیاز به چهار شمع در یک طرف و چهار شمع در طرف دیگر دیوار است.
وسایل مورد نیاز:
- متر
- تراز حبابی
- فرغون
- دستگاه برش آهن
- چکش برقی
- پُتک
- قلم و چکش
- کلنگ
- زیرپایی
- تجهیزات ایمنی
مراحل تخریب دیوار باربر به شرح زیر است:
* به اندازه ۳۰ سانتیمتر پایین سقف، حفره ای را به نسبت ابعاد تیر در دیوار ایجاد کنید. بر حسب فاصله ۱۲۰ سانتیمتری، نیاز به چهار حفره برای عبور تیر است. از چکش برقی می توانید برای ایجاد حفره استفاده کنید. همچنین با استفاده از تراز حبابی و متر قسمت های مورد نظر جهت کنده کاری را علامت گذاری کنید.
* تیرها یا همان المان افقی را داخل حفره ها قرار دهید، سپس از دو طرف تیرها را بر روی شمع استوار کرده و شمع ها را جای خود سفت کنید. قرار است بار دیوار به تیر و سپس شمع ها وارد شود.
* بعد از قرار دادن تیرها و شمع ها در جای خود، حالا به اندازه ارتفاع یک قوطی فولادی، دیوار بین شمع ها را تخریب کنید.
* مسیر افقی شما برای قرار گرفتن یک تیر بزرگ تر ایجاد شده است. تیر بزرگ تر را با سه شمع در طول دیوار مقاوم سازی کنید.
* حالا فضا برای تخریب کل دیوار بدون نگرانی فراهم شده است.
نکته: در ساختمان هایی که از دو طرف دارای همسایه هستند، برای تخریب دیوار بیرونی لازم است مسیر هر یک از المان های افقی و ستونی را در دیوار کنده و در جای خود قرار دهید. برای این کار بعد از ایجاد حفره تیر، برای قرارگیری شمع ها در زیر تیر باید مسیر آنها در دیوار ایجاد شود. تفاوت تخریب دیوار خارجی با داخلی در این است که دیوار داخلی در دو طرف شمع داشته و دو سر تیر بر روی شمع می نشیند، ولی در دیوار خارجی یک شمع دقیقاً در راستای عمودی دیوار در زیر تیر قرار می گیرد.
نکته: دیوارها را برای مسیر سیم کشی برق یا لوله کشی بررسی کنید. قطع کردن برق و سیستم آب رسانی ضروری است
